PETER GABRIEL : I/O

PETER GABRIEL : I/O

Disc One : Bright-Side Mix (68:32)

Panopticom
The Court
Playing For Time
I/O
Four Kinds Of Horses
Road To Joy
So Much
Olive Tree
Love Can Heal
This Is Home
And Still
Live And Let Live

Disc Two : Dark-Side Mix (69:00)

Panopticom
The Court
Playing For Time
I/O
Four Kinds Of Horses
Road To Joy
So Much
Olive Tree
Love Can Heal
This Is Home
And Still
Live And Let Live

Label : Real World Records

Release Date : December 1, 2023

Review (Pitchfork) : If you are someone who struggles with perfectionist tendencies, then you can maybe understand how Peter Gabriel is feeling right now. He has been working on an album called i/o for more than 20 years—and teasing it in the press for even longer—and, as of today, it is finally available to hear in full. But before we listen, we must decide which version of the 12-song album we want to play: the “Bright-Side” or the “Dark-Side” mix, each containing the same tracks in the same order, but featuring small adjustments. And if you check out both and enjoy them well enough, but decide that neither is quite right, then you can opt for the “In-Side” mix, available separately and on the three-disc deluxe edition. It’s a funny way to place listeners in the shoes of the artist, asking you to consider the tiny tweaks that build a song’s atmosphere and identity. Listening to i/o, you might find yourself asking: Is the trumpet in “Live and Let Live” a crucial component to its climax or a subtle texture in the background? Do the guitars in “Road to Joy” need to blast from the mix or ride alongside the bass groove? You may become frustrated. And Gabriel is right there with you. There he is on the cover—“one of life’s ummer and ahhers,” as his Genesis bandmate Phil Collins once put it—with his head in his hands, fading into a grim, colorless mass. To even reach this point, the 73-year-old artist had to take some baby steps. First was releasing a new song on each full moon of 2023: a recurring, self-imposed deadline that drip-fed the album steadily to his ever-patient audience. He also booked himself a world tour, where he performed nearly every song from the as-yet-unreleased record each night. Delivered between long monologues about the state of the modern world and the potential benefits of artificial intelligence—and, of course, in between the select hits from his back catalog—Gabriel asked fans to confront this work-in-progress material as a living, breathing art project before encountering it a long-awaited entry in his discography. Beyond the fact that it actually exists, one of the big surprises of i/o is how uncomplicated it is. His last batch of original songs, 2002’s Up, was dense and depressive, and his orchestral diversions—2010’s covers album Scratch My Back and 2011’s reimagining-the-classics set New Blood—transformed their source material into the kinds of melodramatic slow-burns you hear in trailers for big-budget action films. But i/o reconnects with Gabriel’s pop instincts. For the first time in a long time, he is singing big choruses, writing in simple verse about human nature, and trying to uplift. From the sparse balladry of “So Much” to the horn-accompanied bounce of “Olive Tree,” the music reflects little of its arduous recording process. It sounds natural, intuitive. Back in 2002, Gabriel introduced the themes of the record as “birth and death and a little bit of in and out activity in between,” which is kind of like saying, “For dinner I’d like something available and edible and tasty.” But he does have a knack for articulating universal experiences in novel ways. “So Much” portrays the scope of our life’s work with two warring sentiments—“So much to aim for” and “Only so much can be done”—while the funky “Road to Joy” offers insight into a raging existential battle: “Just when you think it can’t get worse/The mind reveals the universe.” Other songs tell their story through the arrangements themselves, like the starry, Eno-assisted “Four Kind of Horses” and the steady march of “This Is Home.” With nuanced performances from trusted accompanists like bassist Tony Levin and drummer Manu Katché, you can understand why Gabriel treated these recordings with so much care and attention. Of course, the long wait and intricate presentation open Gabriel up to some criticism. A lot of the weaknesses come down to the lyrics. When reaching the chorus of the anthemic title track of an album he’s been tinkering away at for so long, could he really not think of a more elegant refrain than “Stuff coming out/Stuff going in”? And in “Live and Let Live,” an empathetic protest song that’s less about world peace than forgiving ourselves, does he really need to invoke an old chestnut about what happens when the whole world takes an eye for an eye? Usually critics hear these types of lyrics and suggest the solution is to spend a little more time in the oven. i/o offers a strong counterargument. With so much context to consider, it can be easy to take for granted a quality as simple as Gabriel’s voice, which sounds brilliant and remains his defining strength as an artist. What other singer could be equally authoritative delivering one of prog rock’s most notoriously complex concept albums, a couple of the sweetest love songs in rom-com history, the wordless vocal incantations in a Scorsese Bible epic, and angsty Y2K industrial music warranting a Trent Reznor remix? And while many artists Gabriel’s age wind up pivoting to new genres or coating their voice in unearthly effects to accommodate their loss of range, his singing is the most unaffected element of these new songs: bold and melodic, equally clear and prominent in each edition. (For what it’s worth, I prefer the “Dark-Side” mix, which seems more suited to the cohesive full-album experience versus the “Bright-Side,” which caters more to each individual song.) As history leaves the long rollout in the dust, I imagine his singing will be the quality that distinguishes i/o: a reminder that, for all the endless stress, our simple emotional connections are what perseveres. And, what do you know, this is precisely the subject of the best song on the record, which is called “Playing for Time.” A piano ballad inspired by Randy Newman, it squarely addresses the aging process, how our race against the clock gives us both an increased sense of urgency and a stronger appreciation of the present. Gabriel sings from a zoomed-out perspective about our time on Earth (“There’s a planet spinning slowly/We call it ours”) and the shifting relationships among family members (“The young move to the center/The mom and dad, the frame”). The arrangement is beautiful and precise and a little heavy-handed after the drums come in, but it’s easy to forgive once you lock into the earnest beauty of the words, the tender pull of his delivery. “Any moment that we bring to life—ridiculous, sublime,” he sings, first bellowing then softening his delivery, as if to only remind himself.

Review (Written In Music) : De magie van Peter Gabriel kreeg al lang geleden vat op mij. Niet zozeer de gelauwerde klanken van So waren de start van de muzikale voorliefde voor de indrukwekkende stem en muziek van de voormalige zanger van Genesis, maar diens onovertroffen live album, Plays Live. Het album, de nummers, ze waren me onbekend, maar de hoes, met Peter Gabriel in Shock The Monkey kleuren, had een enorme aantrekkingskracht en het voelde als een puzzelstuk horend bij The Lamb Lies Down On Broadway, het laatste album van Genesis met Gabriel. Natuurlijk werd ik stil bij Gabriel’s zang in The Chamber Of 32 Doors en was dat al een magisch werk. Wat dit live album bracht met zijn overrompelende The Rhythm Of The Heat, met zijn kwetsbaar San Jacinto, met het prachtige The Family And The Fishing Net en het weergaloze Family Snapshot, was gewoonweg game-set-match. Zo ontzettend mooi en inspirerend. Vanaf dat moment was het de back catalogue compleet maken en Gabriel volgen in zijn muzikale loopbaan. Nieuwe albums, concerten, op de voet volgend. En Gabriel? Steeds vernieuwend, steeds verrassend en steeds die zo ontzettend mooie stem. En nu, ruim 21 jaar na dato en al helemaal gefascineerd door het aperitief dat de tour dit jaar was, is daar eindelijk het zeer fraaie i/o. En het overtreft zelfs de stoutste verwachtingen. Het is niet dat we in de afgelopen een en twintig jaar geen muziek van Peter Gabriel’s hand konden beluisteren, maar zijn laatste studio-album, met eigen nummers, Up, dateert van 2002. Daarna verschenen er de albums met covers door (Scratch My Back) en van Peter Gabriel (And I’ll Scratch Yours). De afgelopen maanden mochten we ons al elke volle maan verheugen op een nieuw nummer van het album. Dat had wel iets verwarrends: waarom zo in plaats van, na een of enkele singles, de wereld niet laten kennis maken met de magie en spanning van het nieuwe album? De achterliggende gedachte voor deze keuze was nadrukkelijk en weloverwogen. In de beleving van Gabriel zijn we als mensheid inmiddels meer dan in staat om de wereld waar we geboren werden te vernietigen en is het noodzakelijk voor ons om onze verbinding met de natuur, met de aarde, met de natuur opnieuw te bevestigen. Je kunt daar op vele manieren naar kijken. Voor Gabriel werkt het om die verbinding met de natuur te voelen door naar de hemel te kijken en met name de maan had voor hem altijd al een grote aantrekkingskracht. Verbinding dus tussen het aardse en de menselijke beleving: een natuurlijke en dus misschien ook wel spirituele invalshoek. Het vraagt misschien even gronden met die gedachte in het achterhoofd, maar eenmaal het album in volledigheid beluisterend, snap je, voel je dat. De puurheid van het album, het vangen van onderwerpen die raken aan onze menselijkheid, of dat nou om emotie gaat, om maatschappelijke vraagstukken, het is een album dat ons juist in menselijkheid aanspreekt en dat tot denken aanzet. En dan hebben we het nog niet gehad over hoe fraai de composities zijn, de productie of over hoe geweldig Gabriel in 2023 klinkt. i/o is een langspeler die je niet in één keer doorgrondt: er gebeurt veel in de 12 nummers die voor ons vanaf vrijdag 1 december in hun geheel te beluisteren zijn. Dat beluisteren als hele langspeler, het album in gehele omvang tot je nemen, daar gaat ook een enorme rust van uit. Ja, natuurlijk, je moet er ook de tijd voor nemen. Maar dat is dus het mooie ervan: het album dwingt dat in zijn opbouw en in de schoonheid van de nummers wel af. Met vaste medewerkers en muzikale zwaargewichten als Tony Levin, David Rhodes en Manu Katché aan Gabriel’s zijde, weet je gewoonweg al dat je geen vragen hoeft te hebben over de kwaliteit van het gebodene. Tel daarbij dat hij nog meer sterke samenwerkingspartners heeft als Brian Eno, als The Breath’s Ríoghnach Connolly om er slechts enkele te noemen en je beseft dat Gabriel er veel aan gelegen was om de langspeler ook erg goed te laten klinken. Zonder de mensen voor de orkestrale arrangementen en de koren mee te tellen, werken er al meer dan twee elftallen mee aan het album. Dat verklaart ook wel waarom het album niet in één keer te doorgronden is. Geniet, geniet vooral ook van die ontdekkingstocht. 12 zeer afwisselende nummers, 12 nummers die je zo nu en dan terugbrengen naar de sound van eerder werk van Gabriel. Nee, verwacht geen kopieën, misschien een sfeer die je herkent, maar als je op zoek bent naar herhalingen van zetten, dan kun je dat wel vergeten. Natuurlijk, So blijft tot op heden zijn commercieel meest geslaagde album, maar zoals we weten van Us en het al eerder genoemde Up, hij komt altijd met iets nieuws. En niet zelden, zoals gezegd in een grotere context. Opener Panopticom neemt ons mee in een wereld waarin we ontwikkelingen op terrein van mensenrechten en anderszins kunnen volgen om als mensheid te groeien. Geïnspireerd door organisaties als Bellingcat, Forensic Architecture en het door Gabriel mede gestarte WITNESS, raakt The Court aan rechtssystemen en hoe deze vaak orde in chaos proberen te brengen, juist die rechtssystemen die soms onder druk staan of die niet altijd even toegankelijk zijn. Of de gedachte over hoe tijd een rol speelt in onze levens in Playing For Time, de verbinding tussen alle mensen in het titelnummer. En persoonlijke nummers? Net als eerder na het overlijden van zijn vader maakte hij nu een erg mooi nummer na het overlijden van zijn moeder, ook aansluitend op hoe het gezin leefde, dat is And Still. Het zijn nog maar vijf van de twaalf nummers die alle vijf al uiteenlopende sferen oproepen, die heel uiteenlopend zijn, maar die alle zeer fraai zijn uitgevoerd en die toch nooit te vol of te bombastisch klinken. Het zijn nummers die, dat laat zich raden, alle hun eigen gelaagdheid kennen en die, zoals we van Gabriel gewend zijn, ook nooit zomaar als een popnummer klinken. De ritmes en ritmecombinaties ademen altijd leven, vibreren vol leven, de bas van meester Levin voelt daarbij altijd in de nummers alsof hij Gepetto is die Pinokkio het leven geeft, Manu Katché staat dan voor de bewegingen van het immer actieve menneke. Toetsen, ze bouwen de sferen, doen tegelijkertijd veel meer dan dat, zetten accenten en de gitaren lijken misschien meer op de achtergrond, maar vergis je niet, hun rol is echt niet te missen. En dan de orkestrale arrangementen. Compleet zijn in een recensie over i/o lukt niet zonder dat je die noemt. En of het nou Gabriel zelf is die het arrangement maakte of een van de andere begaafde arrangeurs: ze staan als een huis. Compleet zijn in een recensie over i/o vraagt nog veel en veel meer. Neem de twee mixen die Gabriel van de nummers aanbiedt. Drie zelfs als je de Dolby Atmos-versie meeneemt. De twee die je regulier al vindt op vinyl en cd zijn al erg verschillend van elkaar. De fameuze Britse producer Mark ‘Spike’ Stent (onder andere Oasis, Mansun, Linkin Park, U2, Björk, Keane, Depeche Mode, Massive Attack) leverde de Bright-Side mixen en de al even vermaarde Amerikaanse producer Tchad Blake (onder andere Black Keys, Ani DiFranco, Bonnie Raitt, Elvis Costello, Crowded House, Pearl Jam) leverde de Dark-Side mixen. De Atmos-mix was in handen van de Duitse engineer en producer Hans-Martin Buff die eerder onder meer samenwerkte met Chaka Khan, Prince, Zucchero, No Doubt en Scorpions. Luisteren naar de twee reguliere mixen is echt al een hele ervaring. Ja, natuurlijk hoor je dat je naar dezelfde nummers luistert, maar het verschil tussen de mixen is echt een verschil van dag en nacht. Met een album dat al zoveel te ontdekken biedt, is dit nog eens een extra dimensie die nog eens onderstreept hoe zeer Gabriel nadenkt over hoe hij muziek wil brengen. Heel eenvoudig de gedachte dat hij geen keuze wilde maken en beide wilde aanbieden. Ook een erg fijn mens dus. En met die rijke keuze mag je dus vanaf vrijdag gaan vaststellen waar jouw voorkeur naar uitgaat. En misschien wil je ze juist allebei kunnen genieten. Dat is hier nu de afdronk: de afwisseling is gewoonweg erg fijn. En er is nog meer. Elke compositie is gekoppeld aan een kunstwerk dat speciaal bij dat nummer hoort. Gabriel deed dat ook al eerder met Us en Up. Hij benaderde nu Ai Weiwei, Nick Cave, Barthélémy Toguo, Olafur Eliasson, Annette Messager, Antony Micallef, Henry Hudson, Megan Rooney, Cornelia Parker, Tim Shaw, David Spriggs en David Moreno. 12 bijzondere kunstwerken die je net als de 12 composities een ontdekkingsreis bieden in de wereld die Gabriel ons hier aanbiedt. Een uitgelezen scala aan zeer afwisselende tracks van maatschappelijke relevantie en reflectie tot aan inderdaad meer persoonlijke nummers. Het was al heel bijzonder dat Peter tijdens zijn jongste tour het grootste deel van de nummers speelde en dat maakte al indruk. De nummers nu in hun geheel meerdere malen beluisterend en in de verschillende mixen komt al helemaal binnen. i/o is met zijn 12 nummers niet alleen muzikaal gezien en als kunstwerk een heel mooi album, het is bovendien een album dat bij uitstek datgene doet wat kunst, wat cultuur vermag en dat is de menselijke geest aanspreken en, als het even kan, verheffen. Temeer omdat Peter dat doet op een zeer aansprekende manier en hij met zijn stem een zekere nabijheid in zich draagt, is het ook een hartverwarmend album. Her jaar is nog niet voorbij inderdaad, maar ik maak me sterk dat een zo rijke keur aan prachtige nummers dit jaar nog eens geëvenaard wordt. Wat een ontzettend mooi album, wat fijn dat Peter Gabriel terug is, voor velen gaat dat verlichting brengen in deze donkere dagen.

Review (Humo) : Peter Gabriel pendelt tussen ‘Sledgehammer’ en ‘Panopticom’, tussen een primaire ode aan zijn penis en moeilijke woorden, tussen schaamstreek en hoofd, instinct en intellect. Wie anders dan Gabriel zou, na een decennium stilte, de titel van zijn openingstrack baseren op een even obscuur als hoogdravend begrip als ‘panopticon’? En wie anders zou zijn songs één voor één bij elke volle maan openbaren, gespreid over een vol jaar, en niet in één makkelijk te vatten en te vermarkten worp? De bekende ingrediënten van Gabriels soep zijn voorradig: inventieve ritmes, gelaagde arrangementen, originele geluidseffecten en verwijzingen naar de wetenschap en andere boeiende gebieden. Gabriel staat niet enkel bekend als een trage, want zorgvuldige werker, maar ook als een eeuwige twijfelaar, die hier sluw de keuze aan de luisteraar laat tussen een ‘Bright Side’-mix en een ‘Dark Side’-mix (het verschil is zelden drastisch). ‘Playing for Time’ is mooi, het zou een song van Randy Newman kunnen zijn als diens stembereik zo groot was als dat van Gabriel. ‘So Much’ en ‘Love Can Heal’ ruiken naar Kate Bush, Gabriels duetpartner van weleer. Aan sommige andere tracks voel je dat die éne onverbiddellijke hook ontbreekt, over dat Gabriel er té lang aan heeft geschaafd, waardoor de initiële punch bedolven raakte onder de zoveelste laag verfijning. Zo klinkt ‘Road to Joy’ niet euforisch genoeg en had ‘And Still’ iets beklijvender moeten zijn om acht minuten te mogen duren. Een goede, maar niet grootse plaat. Maar zelfs van een goede plaat van Peter Gabriel kan de concurrentie enkel dromen.

Review (AllMusic) : Peter Gabriel hid I/O, his first album in 21 years, in plain sight. Over the course of 2023, he released every one of its 12 songs as a single, each in two separate mixes (one "Bright," one "Dark"), and then toured the record - all before its December release. A steady drip of singles didn't build anticipation for I/O - many of the tracks didn't attract much chatter - so much as get his audience accustomed to listening to new Peter Gabriel music again, allowing them to focus on a song at a time instead of immediately immersing themselves in an album that has its own intricate clockwork. Gabriel took his time crafting I/O, so listening to it slowly and steadily lets the record unfold and lets the distance between the decades narrow. In many ways, I/O picks up where Up ended, sounding a bit like a relic from the height of the CD era when albums were crafted as a long, continuous experience showcasing the outer limits of high-end audio. It also follows a recognizable template, balancing its innate moodiness with a few sprightly numbers that relieve the tension - a blueprint that's been in place since So. The familiar approach helps illuminate how I/O does mark an emotional progression, finding Gabriel curiously optimistic as he searches for new beginnings, discovering glimmers of hope within the darkness. This shift isn't merely evident in the "Bright Side" mix, either. There's an inherent openness to the songs Gabriel completed for I/O, a spirit evident in such titles as "Road to Joy," "Love Can Heal," "This Is Home," and "Live and Let Live." Some of these songs surge, some simmer, but they all return to an idea essayed on the title track: "stuff coming out, stuff going in/I'm just a part of everything," a worldview that's intimate and all-encompassing. What makes I/O unique, even special, is that the process of searching isn't central to the finished product. There's no restlessness here, only acceptance, a quality that gives I/O a quiet power that can't help but build over time.