CAMEL : LIVE AT THE ROYAL ALBERT HALL

Disc One (65:25)

1. Aristillus
2. Song Within A Song
3. Chord Change
4. Spirit Of The Water
5. Another Night
6. Air Born
7. Lunar Sea
8. Unevensong
9. Hymn To Her
10. End Of The Line

Disc Two (67:07)

1. Coming Of Age
2. Rajaz
3. Ice
4. Mother Road
5. Hopeless Anger
6. Long Goodbyes
7. Lady Fantasy

Label : Camel Productions

Venue : The Royal Albert Hall, London, UK

Recording Date : September 17, 2018

Release Date : April 27, 2020

Review (ProgArchives) : This has been a long time coming, but the wait has been well worth it. I was at this show and it was one of the best - if not THE best - gig I've ever been to. I worried that they wouldn't catch the full atmosphere on film, but after it arrived this morning, my fears were allayed. Don't expect pyrotechnics and a lot of showmanship: Camel settle for just playing their music and letting that do the talking. And what music it is: the whole of the incredible Moonmadness, then a second set which draws heavily on Dust and Dreams, an album I've never really loved. But live, the tracks stand out. Part of the reason for that may be the presence of Pete Jones. The late Guy Leblanc was a very fine musician, but Jones brings vocals and sax to the show alongside his keyboards. Every other band must envy Camel for this brave act of recruitment, because taking a blind keyboardist on board was a gamble, but a gamble that has paid off spectacularly. He adds a new dimension to the band and the current line up is as good as any there's been. His vocals on End Of the Line and lung bursting sax solos are amongst the highlights of the DVD. He also a contributes an amusing introduction to Ice, showing that he's now part of the furniture. But, as ever, it's Andy Latimer who steals the show. For a man who faced death 10 years ago, he's back and playing with a brilliance that is almost unmatched. Sure he can speed round the fretboard as fast as anyone when he chooses, but that's not his style: he prefers to ring every drop of emotion out of the music and he doesn't just play his guitar but lets it almost become part of him. No guitarist has recorded as many wonderful solos and several are here. Andy's voice has always been Marmite to many, but I love his depth and ability to convey emotion, whilst Colin Bass is also a great singer. But when Pete Jones sings, you drop everything to listen: in an earlier life, he sang on X Factor and told Simon Cowell to "shut up", so that deserves respect, but his voice is amazing. The rhythm section is as tight as a camel's behind in a sandstorm and it's obvious they're having a great time and that they're great friends as well as bandmates. I met them before the gig and they are a lovely bunch, Andy Latimer being very funny and self-effacing. So my advice is this: go on to Camel's website and buy a copy of this DVD for every friend you have and give them it for Christmas. They'll love you for it. The fact that my ugly mug is on it should not deter you! Best DVD of the year? No doubt about that: it might be the best of all time, a record of a band still going after 45 years and still on top of their game. Let's hope this isn't their swansong and that they tour again, but if it does turn out to be their final act, it would be a fitting farewell.

Review (ProgWereld) : Eindelijk is 'ie er dan, we hebben er lang op moeten wachten: de nieuwe live Blu-Ray/dvd/dubbel cd van Camel heeft dan toch recent het levenslicht gezien. Zoals ik al aangaf in mijn verslag van het concert indertijd vanuit de Londense Royal Albert Hall (RAH), was er een uitgebreide crew met cameralieden aanwezig om het optreden vast te leggen. En nu, ruim anderhalf jaar na dato, mogen wij dan eindelijk het resultaat van deze arbeid aanschouwen, het zal tijd worden. De reden voor het oponthoud is onduidelijk maar het moet gezegd: het is ruimschoots de moeite van het wachten waard geweest, want wij krijgen een prachtig document voorgeschoteld van een band die aan het einde van een lange tour is aangeland, goed ingespeeld en in blakende vorm verkeert en er duidelijk zin in heeft. En dat tijdens de afsluitende avond in hun achtertuintje in Londen, waar ze ooit, ruim veertig jaar geleden, voor de laatste keer optraden, indertijd om hun album "Music inspired by the Snowgoose" live met orkest uit te voeren voor een uitzinnig publiek. Ook dat optreden werd opgenomen, zij het niet met beeld maar alleen met geluid ("A Live Record" uit 1978). De band, die na vele personeelswisselingen en een hiaat van ongeveer tien jaar, als gevolg van Andy Latimer's gezondheidsproblemen, in 2013, tot ieders verrassing weer live ten tonele verscheen, heeft nog steeds een behoorlijke schare van trouwe fans. Dat ligt niet zozeer aan het recente materiaal, sinds 2002 is er geen nieuw werk meer verschenen, maar wel aan het uitgebreide oeuvre dat de band sinds begin jaren zeventig aan het vinyl (jaja) heeft toevertrouwd. Eén van die iconische albums, "Moonmadness" uit 1976, is het centrale thema van deze concertreeks die de band langs niet minder dan dertig theaters in acht landen zou voeren gedurende de lente/zomer van 2018 en dus uiteindelijk zijn apotheose zou vinden in het slotoptreden in die magnifieke, anderhalve eeuw oude tempel in hartje Londen op 17 september van dat jaar. Ik noemde al de vele personeelswijzigingen in de afgelopen decennia. Waar ooit in het begin van de jaren '80 opgetreden werd met ruim tien musici, is de band nu terug bij het begin: een kwartet. Met deels oudgedienden zoals bassist Colin Bass, al sinds eind jaren zeventig, of drummer Denis Clement sinds een tiental jaren, is sinds enige tijd de blinde, super-getalenteerde muzikant Pete Jones (Tiger Moth Tales) onderdeel van het gezelschap rond oprichter/componist/gitarist Andrew Latimer. Slechts vier man dus, maar wat voor muzikanten. Regelmatig wordt er driestemmig gezongen, Latimer speelt naast gitaar en blok- en dwarsfluit ook nog toetsen, terwijl multi-instrumentalist Jones niet alleen geweldig toetsen speelt en zingt maar ook nog de saxofoon volledig beheerst. Een instrument dat ooit een belangrijke rol speelde in de gevarieerde muziek die Camel kenmerkt. Dit viertal speelt figuurlijk de pannen van het 41 meter hoge koepeldak van de RAH, een rocktempel van de allerhoogste categorie. Aangezien ik al eerder uitgebreid verslag heb gedaan volsta ik hier met een aantal zaken die extra opvallen: in de eerste plaats het hechte samenspel en het volle geluid. Ongelofelijk hoe een viertal musici zo'n rijk en vol geluid kunnen produceren waar normaal gesproken misschien wel 6 of 7 muzikanten noodzakelijk zouden zijn. Daarnaast een extra compliment voor de zang, vaak twee- en soms zelfs driestemmig, met de lage partij voor Andy, het midden voor Pete en hoog voor rekening van Colin. De muziek van de Britten kenmerkt zich met name door melodische lijnen, als die lijnen dan samenkomen in briljante unisono stijl dan is Camel op zijn sterkst getuige het jazzy Chord Change, het spacy Lunar Sea, allebei instrumentaal, en persoonlijke favoriet Air Born. Het is al eerder opgemerkt, maar de toevoeging van de saxofoon maakt het klankpalet een stuk breder. Jones is helemaal in zijn element op Another Night en met name Rajaz. Gitarist/oprichter Andy Latimer, inmiddels 71 jaar, ziet er ondanks polsbrace en dunne grijze haar nog steeds jeugdig uit. De muziek van Camel is voor een groot deel opgehangen aan zijn karakteristieke spel, met lange melodische lijnen en warme, emotievolle noten. De sustain op zowel de Gibson als de Fender is fabelachtig. Maatje Colin Bass is veel minder prominent dan normaal, de solozang komt voornamelijk van Jones, maar zijn verrichtingen op bas zijn nog altijd solide. Hij straalt vooral veel rust en stabiliteit uit. Op de beelden is nog beter te zien wat een excellente en ondergewaardeerde drummer Denis Clement eigenlijk is. Van krachtige klappen tot subtiele shuffles, het komt allemaal vloeiend uit de soepele polsen van de Canadees. Maar het geheime wapen is toch wel relatieve nieuwkomer Pete Jones, de benjamin van het stel. Alsof 'ie al decennia bij de band speelt, zijn eigen interpretatie gevend aan de bekende muziek zonder uit de bocht te vliegen. Wat een supertalent, muzikant in al zijn vezels, en wat een stem! De lichtshow is summier maar zeer effectief, veel blauw en rood licht. Het geluid is werkelijk perfect, transparant en clean, ook de minuscule foutjes zijn goed te horen, het stoort totaal niet. Rustig camerawerk, geen drukke bewegingen, prima edits ook om het momentum goed te vangen. Er is niets te merken van productionele problemen met de crew waar sprake van was. Shots van het enorme kerkorgel, de Perzische tapijtjes op het podium en diverse doorkijkjes maken het beeld sfeervol en intiem. Het majestueuze gebouw, met shots vanuit de nok, en de ambiance is goed in beeld alsof je er zelf bij bent (..). De close-ups zijn geweldig, van de expressie op het gezicht van Latimer, de handen van Jones, de karakteristieke kop van Bass en de gelukzalige grijns van Clement, het staat er allemaal haarscherp op. Het enige puntje van kritiek zijn de opnames van de complete band op het podium: die zijn van (te) grote afstand geschoten, maar een kniesoor die daarop let. Alles bij elkaar zoals al eerder gezegd een uitstekend document van een band, op de toppen van zijn kunnen, aan het einde van een lange tour. Het onderlinge spelplezier is aanstekelijk en het enthousiasme van het publiek kent geen grenzen getuige de veelvuldige staande ovaties, zelfs zonder dat de heren ook maar één noot gespeeld hebben. Het was magisch om erbij te zijn, nu kan iedereen met eigen ogen (en oren) ondervinden wat een voorrecht het is om Camel live te mogen zien spelen, bijna twee uur en twintig minuten lang. Gaat dat zien!

Concert Review (ProgWereld) : Twee keer Camel in pakweg drie weken tijd, wat een geweldige traktatie. Na het uitstekende concert in het Haagse Paard eind augustus was ditmaal de beroemde Royal Albert Hall in Londen het toneel van het optreden van de Britten. Na Den Haag zou nog een zevental concerten volgen in het Verenigd Koninkrijk met als kers op de taart het afsluitende optreden in Londen. De prachtige zaal was niet volledig uitverkocht maar wel uiterst sfeervol, als altijd. Hiervoor was met name het enthousiaste publiek verantwoordelijk, men was weer van heinde en verre gekomen om het viertal te zien optreden in de majestueuze tempel in Kensington. Er werd Frans gesproken, je kon er Duitsers tegen het lijf lopen, terwijl ook de Scandinaviërs ruim vertegenwoordigd waren. Maar de top was toch wel de mensen die zwaaiden met een vlaggetje van wat later de vlag van Quebec bleek te zijn, zeer tot plezier van Canadese drummer Denis Clement. Het zal geen verbazing wekken als ik vertel dat de gemiddelde leeftijd weer ruim boven de zestig lag. Hier staat tegenover dat er ditmaal een behoorlijk gehalte dames aanwezig was, wat bijdroeg aan de relaxte sfeer die er deze avond hing. Die sfeer werd nog verder verbeterd door het feit dat het grootste deel van het optreden een deel van de zaallichten bleef branden. Ongewoon, maar mede daardoor ongedwongen en ontspannen, hetgeen de atmosfeer ten goede kwam. Wat is dat toch met die Royal Albert Hall. Het feit dat zoveel goede artiesten binnen het prog genre, maar ook en vooral daarbuiten, zo graag in deze zaal spelen. Recent hebben artiesten als David Gilmour, Steve Hackett, Marillion en Steven Wilson hier hun concertreeksen afgesloten, in bijna alle gevallen werd dit ook nog eens bekroond met het opnemen en uitbrengen van een live dvd/blu-ray. Dat zal naar alle waarschijnlijkheid eveneens gaan gebeuren met de show van Camel. Een aantal professionele camera's heeft voor registratie van het slotoptreden van de heren zorg gedragen. Gebaseerd op het succesvolle concert met weinig tot geen foutjes zal ook hier een mooie mix van beeld en geluid voor een goed verkoopbaar product gaan zorgen. Oh ja, er werd ook nog gespeeld, en hoe. Het optreden verschilde qua setlist niets met de eerdere shows. Dus werd voor de pauze het volledige "Moonmadness" album gespeeld, integraal in de juiste volgorde en op professionele en gedreven wijze. De verwachtingsvolle sfeer werd nog eens onderstreept door de opkomst van de heren op de, van tape gespeelde, tonen van Aristillus. Niet veel artiesten worden voordat ze één noot gespeeld hebben al op een staande ovatie getrakteerd. Dankbaar en enigszins geëmotioneerd in ontvangst genomen door Andy Latimer en kompanen. Wat volgt is een prima versie van het iconische album uit 1976. Meerdere open doekjes en wederom een staande ovatie is het deel van de één-bultige kamelen, voordat Latimer het publiek bedankt en een korte pauze aankondigt, zijn eerste woorden deze avond. Net als tijdens eerdere optredens was de band ook ditmaal geheel in het zwart gehuld. Latimer zag er goed uit, happy, soms zelfs emotioneel en volledig in zijn element. Het geluid is goed en de lichtshow is simpel maar effectief. Opvallend deze avond is het bluesy spel van oprichter/bandleader/componist Andrew Latimer. Meer dan ooit heeft zijn gevoelvolle en lyrische spel een melancholisch tintje. Zijn kenmerkende spel met lange noten en gevoel boven techniek komt extra tot zijn recht. Hetzelfde geldt voor zijn karakteristieke grimassen, volledig opgaand in zijn eigen spel. Een ander opmerkelijk aspect van het optreden is de soulvolle stem van multi-instrumentalist Pete Jones. Het optreden in Londen maakte wederom duidelijk hoe belangrijk zijn bijdrage aan het totaalgeluid van de band is, zowel als vocalist als instrumentalist. Vanaf mijn plaats in de eerste ring had ik een prima uitzicht op het podium waardoor ik de prestatie van drummer Denis Clement des te meer op waarde kon schatten. Met zijn machtige klappen legde hij de basis voor het kleurrijke palet aan geluiden wat Camel produceert. Last but not least, maatje Colin Bass, minder nadrukkelijk aanwezig dan in voorgaande jaren maar nog steeds van onschatbare waarde met zijn melodieuze basloopjes, zowel op de gefrette als fretloze basgitaar. De band was in optima forma in het warme bad dat de RAH voor hen, en vele anderen met hen, lijkt te zijn. Latimer maakte nog een korte verwijzing naar het optreden dat Camel in oktober 1975 verzorgde. Een optreden van de groep en de London Symphony Orchestra in een poging om "Music Inspired By The Snow Goose" voor een live publiek te spelen. Een uniek en, naar later blijkt, laatste optreden in de wereldberoemde koepelzaal, wat uiteindelijk uitgebracht werd op "A Live Record" in 1978. In het concertverslag van het optreden in Den Haag heb ik al uitgebreid mijn licht laten schijnen over de individuele nummers, maar ik wil er nog graag een aantal uitlichten die deze show tot grote hoogte stuwden. Hoogtepunten waren vooral het spacy Lunar Sea, het ingetogen Spirit Of The Water en het Oosters getinte Rajaz, met de zaallichten uit en de saxofoonsolo van Pete Jones. Het lyrische Hymn To Her en de nummers van "Dust And Dreams" waren eveneens van hoog gehalte en werden door het uitzinnige publiek met een enorm applaus beloond. Als uitsmijter dient het obligate Lady Fantasy, het publiek gaat werkelijk uit zijn dak. Hoewel nog steeds niet mijn favoriete nummer, kwam het ditmaal uitstekend uit de verf. Geen Sasquatch, Echoes of Never Let Go dus, de strakke regie liet geen enkele ruimte voor afwijking van de setlist. Na ruim twee uur en een kwartier is de koek op, een minutenlange staande ovatie valt de band ten deel. De grote schare fans van meerdere nationaliteiten zoekt na afloop één van de vele uitgangen van de hal, op deze warme nazomeravond in de metropool Londen. Ongetwijfeld mijmerend over het geweldige optreden en hopend op nieuw werk van hun favorieten.