BOTS : VAN KWAAD TOT ERGER

1. De Man
2. Dokter
3. De Bevalling
4. Snotneus
5. Lied Van De Werkende Jeugd
6. Keesje
7. Wat Een Troep
8. Kreupel
9. Pro Deo Voor De EO
10. Kakafonie

Label : Fontana

Release Date : 1975

Length : 41:07

Review (Protestliedjes) : Voor God en vaderland mocht dan misschien Bots’ bekendste en meest succesvolle plaat zijn, het belangrijkste album dat de groep maakte was toch het debuutalbum "Van kwaad tot erger" (1975). Daarin werd het bijzondere geluid van de band immers voor het eerst verkend. De plaat had een ongebruikelijke ontstaansgeschiedenis: ze was min of meer het afstudeerproject van Hans Sanders, de charismatische voorman van de band. Die had een part-timeopleiding cultureel werk gevolgd en studeerde af met een Bots-concert en een bijbehorende set liedjes die hij van een theoretische onderbouwing voorzag. Geheel in lijn met de politieke mores van de tijd beschouwde Sanders Bots als een verlengstuk van het vormingsbeleid van die tijd, de poging van de regering-Den Uyl om via kunst en vrijetijdsbesteding (werkende) jongeren te vormen en politiek bewust te maken. Sanders gaf zijn werk met Bots nog extra glans door in zijn toelichting bij het afstuderen een heus theoretisch concept te introduceren, het ‘Bots-effekt’: Bots is duidelijk politiek geëngageerd. Volgens de groep mag een musicus zijn ogen niet sluiten voor sociale wantoestanden en voor het, volgens hen, uiteindelijk falen van het produktiesysteem. Alle leden van Bots zijn binnen relatief korte tijd tot de conclusie gekomen, dat zij hun socialistische ideeën niet alleen voor zichzelf moesten houden, maar deze ook moesten proberen over te brengen op hun publiek. Dit realisatie-proces noemen zij het zogenaamde Bots-effekt. Hoe ernstig als Sanders’ theoretische verklaringen misschien ook lijken, de liedjes op Van kwaad tot erger waren feitelijk behoorlijk luchtig en ironisch. Wat dat betreft lijkt de reputatie van Bots als onbarmhartige linkse scherpslijper onterecht. Bots combineerde op deze plaat een wat sarcastische maatschappijkritiek met humor en met een dubbelzinnige reflectie op de maatschappelijke positie van jonge mensen. ‘Pro deo voor de eo’ verzette zich bijvoorbeeld tegen mensen die door de christelijke omroep belangeloos ingezet werden om de christelijke boodschap te verspreiden, ‘De man’ zette vraagtekens bij de overspannen machohouding van mannen (‘Ik ben een man, dat weet ik zeker / ik ben een lafaard en een dief / maar echte mannen weten beter / als ik mezelf maar niet bedrieg’). Een nummer als ‘Lied van de werkende jeugd’ verklankte de groep in eenvoudig ironische en juist daarom zo effectieve bewoordingen de houding van jongeren uit de arbeidersklasse die geen vraagtekens zetten bij de maatschappelijke situatie waarin ze waren beland: ‘Wij zijn Mien Kous, Piet Staal, Jan Daf, en Tinus TV / We zijn zestien jaar en we zijn met ons werk heel tevree.’ Het lied ‘Kreupel’ ging daarentegen over een jongen die werkloos was en die daar wél tegen in actie kwam. Ook in dit nummer valt de expliciete, vertellende toon op: Bots deed er alles aan om door een jongerenpubliek niet te worden misverstaan. ik ben geen luie donder en ik ben geen held ik wil alleen maar werken, werken voor m’n geld maar ik moet steeds wachten want er komt niks vrij ik denk dat ik er uitlig uit de maatschappij en verdomd dat maakt me kreupel dat maakt me kwaad want ik tel niet langer mee ik ben het zat om nog langer heen en weer te lopen tussen steun en arbeidsbureau heel gedwee ‘Snotneus’ was wellicht het meest ambitieuze nummer op deze plaat. Het vertelde in ruim tien minuten het levensverhaal van een jongen die als veertienjarige overal buiten werd gehouden: de krant en de televisie waren volgens zijn ouders niets voor hem. Jaren later bleek hij zich tot een genadeloze zakenman te hebben ontwikkeld, die zonder oog voor zijn omgeving zijn macht en bezit probeerde te vergroten. De boodschap van het lied was duidelijk: wie als kind dom gehouden wordt, krijgt als volwassen ook geen ethische verhouding tot de wereld. Daarmee is de kern van Bots benoemd: de band wilde bijdragen aan de bewustwording van vooral jonge mensen over hun maatschappelijke situatie.